İleri Yaşta Hukuki Ehliyet

65 yaş ve üstünde gereken sağlık raporları
Yaşlılık bedensel, ruhsal ve toplumsal açıdan bir çok değişikliğin bir arada bulunduğu karmaşık bir olaydır. Kimlere yaşlı deneceği konusu tartışmalıdır, ancak 60 yaşın üstünde bazen de 65 yaşın üstündekilere yaşlı denilmektedir. Yaşlılığın en önemli belirleyicisi bedensel ve zihinsel gerilemedir.

Pratikte, noterler, mahkemeler, tapu müdürlükleri ve benzeri kurumlar, hekimlerden, fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama yeteneği ile ilgili olarak rapor istemektedir. Bu raporun istenme nedenlerinden birisi de işlem yaptıracak kişinin 65 yaş ve üzerinde olması durumudur. Bu muayenelerde kişinin bir seçimle karşı karşıya bulunduğunun farkında olması, mevcut seçenekleri, yararları ve zararları ile birlikte anlaması, eylemle ilgili etkenlere ilişkin bilişime sahip olması durumları sorgulanmalıdır. Hukuki ehliyete sahip olabilmek için kişinin, patolojik algı, düşünce ve yargılama sürecinde olmaması, şiddetli panik, depresyon, öfori, öfke ve diğer emosyonel dengesizliklerin olmaması, bir başkasına bağımlılık gibi patolojik bir ilişkinin olmaması gerekmektedir.

Bu nedenlerle ileri yaşta ayrıntılı bir muayene yapılması gerekmektedir. Özellikle ticari bir işlem gerçekleştirmek isteyen ileri yaştaki kişilerde muayeneler önem arz etmektedir. Örneğin bir gayrimenkul almak, satmak, evlenmek, boşanmak gibi her türlü yasal akit için sağlık raporu gerekebilmektedir.

65 yaş üstü kişiler için alınması gereken raporlarda aranan özellikler nelerdir?
Bir insanın hukuki bir akit yapabilmesi için fiil ehliyetine sahip olması gerekmektedir. Fiil ehliyetinde, 65 yaş üstü için iki ayrı komponent vardır: ayırt etme gücüne sahip olmak ve kısıtlı olmamak gerekmektedir.

Ayırt etme gücü, iyi ile kötüyü birbirinden ayırabilmek olarak tarif edilebilecek, temyiz kudreti olarak tanımlanır. Burada kişi, yaptığı eylemin anlam ve sonuçlarını anlayabilmelidir.

İşte, sağlık raporlarında kişinin nörolojik ve psikiyatrik muayenesi yapılarak, ayırt etme gücü ve fiil ehliyeti değerlendirilmektedir.

Buradaki en önemli konulardan biri, kişinin bir eylem için fiil ehliyeti varken bir başka işlem için olmayabilir. Yani kişi değeri düşük bir gayrimenkulü satmak için yeterli fiil ehliyetine sahipken, çok büyük bir işletmeyi satamayabilir.

Bütün bu sebeplerle, 65 yaş üstü kişilere düzenlenecek raporlar, ayrıntılı olmalı, tüm tıbbi bulgular kaydedilmelidir.

Konu hakkında bir videoya bu linkten ulaşabilirsiniz.

Kaynaklar
Karbeyaz, Kenan, et al. “Yaşlılık Nedeniyle Düzenlenen Fiili Ve Hukuki Ehliyet Raporları; Eskişehir Deneyimi.” Adli Tıp Dergisi 27.1 (2013): 10-16.
Bekaroğlu, Mehmet. “Yaşlılık döneminin ruhsal sorunları.” Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi 1.1 (1991).